سفرنامه کربلا

کربلا را چه نیاز است که تفسیر کنند      عشق حرفی است که گویاست، خدا می‏داند

آنچه در پی می‏آید مختصری است از گزارش سفر زیارتی به کربلای معلا و عتبات عالیات عراق ؛ به قلم حجت الاسلام دکتر نجف لک‏زایی به خوانندگان تقدیم می‏شود.

حرکت

روز سه شنبه، یازدهم اسفند ماه ۱۳۸۸ حدود ساعت ۳۰/۱۳ از قم حرکت کردیم. در مسیر از شهرهای اراک، ملایر، نهاوند، کرمانشاه و ایلام عبور کردیم. حدود ساعت ۳۰/۲ بامداد وارد شهرستان مهران شدیم. در این شهر منازل شخصی، کارویژه‏ی “زائرسرا” را نیز پیدا کرده‏اند. طرح خوبی است، هم برای مردم منطقه ایجاد اشتغال و درآمد کرده است، هم زائران استراحت مختصری می‏کنند.

خوابیدیم. پس از نماز صبح و صرف صبحانه، حدود ساعت ۹ بامداد به سمت پل گاوی رفتیم و پس از کنترل پاسپورت‏ها، به سمت نقطه صفر مرزی. اکنون که دارم گزارش سفر را می‏نویسم، زیر سایبان‏ها نشسته‏ایم و منتظر نوبتمان هستیم تا وارد سالن ترانزیت شویم.

در ضمن راه، «آقای پاکزمان» مداح کاروان، درباره‏ی وضعیت مهران در ایام جنگ هشت ساله ایران و عراق سخن گفت. هنوز مقداری از آثار جنگ باقی است. فلسفه‏ی حفظ آثار یادآوری دوران جنگ، بازدید مردم در قالب کاروان‏های راهیان نور است.

گفتنی است مدیران کاروان آقایان «باقری» و «محمدی» و روحانی کاروان «آقای تقدسی‏نیا» است. از همسفران می‏توانم از آقایان حجج اسلام «دکتر ارسطا» رییس محترم دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، «توسلی»، «دکتر فلاح‏زاده»، «دکتر فیروزجایی»، «احسانی» و «بامری» یاد کنم.

کاروان ما دو اتوبوس و حدود هفتاد نفر است که تقریباً همگی (غیر از شش نفر) از معاونت آموزش و دانشگاه باقر العلوم ـ علیه السلام ـ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‏ی علمیه قم هستند.

خیلی معطلمان کردند. حدود ساعت ۳۰/۲ بعد از ظهر عازم نجف اشرف شدیم. نماز ظهر و عصر را در نقطه صفر مرزی خواندیم. تا به نجف برسیم از شهرهای مختلفی عبور کردیم. خیلی ویران و کثیف است.

ناهار، حدود ساعت چهار  بعد از ظهر، در مسیر صرف شد. حدود ساعت هشت شب وارد “هتل برکه المرتضی(ع)” شدیم. هتلمان به حرم امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ خیلی نزدیک است. برای نماز مغرب و عشا به حرم رفتیم.

پنجشنبه ۱۳/۱۲/۱۳۸۸

ساعت هشت صبح به سمت مسجد سهله حرکت کردیم. مسجد سهله از مساجد قدیمی و ویژه است. پس از تحویل موبایل و بازدید بدنی وارد مسجد شدیم. تا حدود ساعت ۳۰/۱ اعمال مسجد طول کشید. نماز و دعا در مقام صالحان تاریخ؛ ابراهیم، ادریس، صاحب الزمان، زین العابدین، امام صادق علیهم السلام و ….

مسجد را زیر نظر «آیت الله سید سعید حکیم» بازسازی می‏کنند. مسجد سقف ندارد، شبیه مسجد الحرام. من و برخی از همراهان از فرصت استفاده کردیم و از مسجد صعصعه بن صوحان و زید بن صوحان هم بازدید کردیم. پایان بخش برنامه صبح، بازدید از مرقد کمیل بن زیاد نخعی، صحابی بزرگوار امام علی علیه السلام بود.

برنامه بعد از ظهر بازدید از مسجد کوفه است. ساعت ۳ بعد از ظهر عازم شدیم. نماز و عبادت در مسجد کوفه انجام شد. بازدید از محراب حضرت علی علیه السلام که محل شهادت حضرت هم بوده است، مقام جبرئیل و خضر و ابراهیم و آدم علیهم السلام، مشابه مسجد سهله، اینجا هم هست. نیز دکه القضا ، دکه المعراج و بیت الطشت و محل به گل نشستن کشتی حضرت نوح. مرقد هانی بن عروه، مسلم بن عقیل و مختار سقفی هم کنار مسجد بود که زیارت شد. در بیرون از مسجد مقبره خدیجه دختر حضرت علی علیه السلام و در جهت عکس آن، خانه حضرت علی علیه السلام بود که بازدید شد.

فراموش کردم این نکته را بنویسیم که قبل از مسجد کوفه، از مزار میثم تمار بازدید و زیارت به عمل آوردیم.

آقای دکتر ارسطا تعریف می‏کرد که در کنار دکه القضا در حال نماز بوده است که کاروانی جهت عبادت و بازدید می‏رسند. گویا مدیر کاروان اینگونه توضیح داده است که اینجا دکه القضاء است، دو رکعت نماز قضا بخوانید!

من هم از کنار باب الفیل و باب شعبان می‏گذشتم، که یک نفر داشت داستان ورود اژدها به مسجد را می‏گفت.

هنگام نماز مغرب و عشا، جوانی از من درباره‏ی دکه المعراج و مقام حضرت نوح سؤال کرد، من هم گفتم اینها طبق نقل برخی روایات است که باید در باره‏ی آنها تحقیق بشود . امروز طوفان و گرد و غبار شدیدی همه جا را گرفته بود و سر و صورت همه خاکی شد.

حاشیه :

۱. عراق در حال و فضای انتخابات پارلمانی است ، همه جا عکس و بنر نصب شده است.

۲. از مرز تا نجف اسکورت شدیم. در نجف هم یک نیروی امنیتی همراه ما شده و تا آخر قرار است همراه ما باشد، هر جا می‏رویم، همراه اتوبوس ما هست، خیلی شرایط امنیتی سخت است. حتی در کوچه و خیابان هم ایست و بازرسی برقرار است.

۳. یک شماره آسیا سل خریدم و با ایران تماس گرفتم.

جمعه ۱۴/۱۲/۱۳۸۸

امروز نماز صبح را حرم حضرت علی علیه السلام رفتیم. نماز و زیارت به خوبی و با حال انجام شد. در نوبت قبل از مرقد آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی، حاج شیخ عباس قمی و مرحوم محدث نوری و علامه حلی بازدید شده بود. این نوبت توفیق یافتم مرقد حضرت آیت الله خوئی  هم حضور پیدا کنم. بقیه مقبره‏ها بسته است.

پس از صرف صبحانه و استراحتی مختصر، به اتفاق دکتر فلاح‏زاده، احسانی و تقدسی‏نیا به بازدید اماکن اطراف حرم پرداختیم. شروع سمت باب القبله بود.

دنبال خانه ‏ی روح اله خمینی (ره) می‏گشتیم که مسجد هندی و خانه آیت الله سیستانی را هم دیدیم. مسجد هندی به خاطر عزاداری‏های ایام محرم مشهور است.

منزل امام در حال بازسازی بود . پس از آن و در ادامه کوچه، به منزل علامه امینی رفتیم. بر سر قبرش فاتحه‏ای خواندیم و چند عکس گرفتیم. کتابخانه علامه امینی در کنار مرقدش بود.

مسجد شیخ انصاری، محل تدریس روح اله خمینی، از دیگر نقاطی بود که دیدیم، البته درب مسجد بسته بود. در مسیر کوچه کتاب فروشی‏های زیادی بود که اکثراً کتب حوزوی داشتند و تک و توک هم کتب سیاسی و مسائل روز. برگشتیم به سمت حرم و در جهت مقابل باب القبله از مسجد و مرقد شیخ طوسی، شیخ حسین حسینی کوه کمری، مرقد و مسجد شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر، مسجد و مرقد شیخ جعفر و شیخ علی کاشف الغطاء را بازدید کردیم. برخی مدارس علمیه از جمله مدرسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را هم دیدیم. در آخرین مرحله از باب شیخ طوسی به سمت وادی السلام رفتیم. ضعف شدید بر من عارض شد، البته از گرسنگی. بیسکویتی خریدم و خوردم، بهتر شدم.

قبل از نماز ظهر به فروشگاه آقای حسینی مشهور به کفن نویس رفتیم، مقداری درّ نجف و عقیق خریداری کردم، خرید سوغات من تکمیل شد. مهر و تسبیح مانده که انشاء الله از کربلا می‏خرم.

نماز را در حرم حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام خواندم و هتل رفتم. پس از نماز مغرب و عشاء که در حرم حضرت امیر علیه السلام خواندیم، دکتر ارسطا منبر رفتند. منبر خیلی خوبی بود. درباره جایگاه حضرت علی علیه السلام صحبت کرد و حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در جنگ احد را گفت که من نشنیده بودم. فرمودند حضرت به یکی از مدافعین خود در غار کوه احد گفت: من بیعتم را از تو برداشتم، برو. و اما علی من است و من علی هستم؛ و اما علی فهو انا و انا هو. نیز آیه‏ی مباهله را خواند و به حدیثی که در شبهای پیشاور آمده است اشاره کرد که حضرت امیر علیه السلام در پاسخ به سؤال صعصعه، وقتی ضربت خورده بود، پاسخ داده است.

سؤال این بود که شما برتر هستید یا آدم؟ حضرت فرمود تعریف از خود خوب نیست ولی از باب «واما بنعمه ربک فحدث» می‏گویم که من بهترم. صعصعه گفت دلیلش؟حضرت فرمود: زیرا آدم با اینکه نهی شده بود، از گندم خورد ولی من با اینکه نهی نشده بودم، گندم نخوردم. سؤال نسبت به نوح، ابراهیم، موسی و عیسی هم تکرار شد و حضرت خود را برتر اعلام کرد. چون  نوح قومش را نفرین کرد ولی من از خدا خواستم مرا از میان قومم ببرد. ابراهیم از خدا تقاضای اطمینان قلب کرد ولی من گفتم و لو کشف الغطاء مازددت یقینا. و موسی برای رفتن پیش فرعون تقاضای کمک کرد و هارون به کمکش آمد ولی من به تنهایی پیام برائت را قرائت کردم و عیسی مادرش به وقت وضع حمل از مسجد الاقصی اخراج شد ولی مادر من وارد کعبه شد.

شنبه ۱۵/۱۲/۱۳۸۸

امروز رؤیا و آرزوی دیرینه‏ی من تحقق یافت. پس از مدت‏ها آرزوی دیدار کربلا  وارد این سرزمین می‏شوم.

بر مشامم می‏رسد هرلحظه بوی کربلا    بر دلم ترسم بماند آرزوی کربلا

کربلا یا کربلا یا کربلا

تشنه آب فراتم ای عجل مهلت بده      تا بگیرم در بغل قبر شهید کربلا

پس از برگزاری نماز صبح در حرم حضرت امیر علیه السلام و قرائت زیارت وداع عازم کربلا شدیم. چون قرار است فردا در عراق انتخابات پارلمانی برگزار شود، شرایط امنیتی خیلی سخت‏تر شده است. می‏گفتند اگر تا ساعت ۱۱ از سیطره (عوارضی کربلا) رد نشویم، باید ادامه مسیر را پیاده برویم. خوشبختانه ما ساعت هشت و چهل و پنج دقیقه در هتلی در کربلا بودیم. ساعت یک ربع به ۱۰ به زیارت حضرت ابوالفضل العباس و امام حسین رفتیم. هتل ما خیلی نزدیک مرقد حضرت ابوالفضل است. هتل ارض الخیرات السیاحی در خیابان العلقمی.

نیز مرقد ابراهیم مجاب (امام حسین علیه السلام جواب سلامش را داده بود. نوه‏ی امام کاظم علیه السلام است. لذا به مجاب مشهور شده) حبیب بن مظاهر، حضرت علی اکبر، قتلگاه، تل زینبیه، خیمه‏گاه، مرقد ابن فهد حلی و مقام دست چپ و راست حضرت ابوالفضل را زیارت کردیم.

جالب بود که شرح حال ابن فهد حلی نوشته و بر دیوار آویخته شده بود. ایشان وقتی حرم می‏رفت، درب‏های قفل حرم برایش باز می‏شد. نیز ایشان مواظب بود آشغالی در حرم و اطراف آن نریزد و آشغال‏ها را جمع و در بیرون از شهر دفن می‏کرد تا مبادا به طهارت حرم لطمه بخورد. نوشته بود ایشان بوده است که یکی از حکام مغول را شیعه کرد و با حمایت او از حله به کربلا آمد و حوزه‏ی علمیه کربلا را احیا کرد. نوشته بود که حوزه‏ی علمیه کربلا مقدم بر حوزه‏ی علمیه نجف است، چون توسط حمید بن زیاد، شیخ کلینی تأسیس شده است.

شب، پس از نماز مغرب و عشاء حاج آقای مریجی سخنرانی کرد. موضوع علت قتل امام حسین علیه السلام توسط مسلمانان بود . پاسخ تغییر و جابه جایی ارزش‏های مادی و الهی بود. ما نماز را در خیمه‏گاه خوانده بودیم. پس از سخنرانی به زیارت حرم حضرت ابوالفضل رفتیم. امروز در نجف یک انفجار صورت گرفت و تعدادی از ایرانیان شهید و زخمی شده‏اند . با اینکه من ظهر زنگ زده بودم، ولی شب از قم زنگ زدند و حال و احوال کردیم.

یکشنبه ۱۶/۱۲/۱۳۸۸

نماز صبح را در حرم امام حسین علیه السلام خواندم. پس از نماز به هتل برگشتم و حدود ساعت هشت و سی دقیقه عازم زیارت دوره شدیم. چون من دیروز از تل زینبیه و خیام بازدید کرده بودم از جمع جدا شدم و برای دیدار مقام صاحب الزمان و امام صادق علیه السلام به تنهایی راهی شدم. نهری هم جاری بود که می‏گفتند بخشی از علقمه است که اکنون جاری است ولی ظاهراً خیلی مورد وثوق نیست. اگر علقمه باشد فاصله‏ی زیادی با خیام و صحنه ‏ی نبرد داشته است. در بازگشت مقداری مهر و تسبیح و دیگر محصولات فرهنگی خریداری کردم. نماز ظهر را در حرم حضرت ابوالفضل علیه السلام بودم. قبل از نماز ظهر اندکی برای منبر امشب مطالعه کردم. شعری هم پیدا کردم که به عنوان روضه بخوانم .

امروز عراق انتخابات است، از این رو از نظر امنیتی خیلی شرایط ویژه‏ای برقرار است. پس از نماز مغرب و عشاء و پس از آنکه اندکی فضا آرام شد، حدود ساعت ۳۰/۱۹ در صحن غربی حرم امام حسین علیه السلام منبر رفتم. موضوع بحث تفسیر و تبیین حیات و ممات محمدی صلی الله علیه و آله و سلم بود. اللهم اجعل محیانا محیا محمد و آل محمد و مماتنا ممات محمد و آل محمد. در ضمن بحث به سخنی از حضرت زینب سلام الله علیها در این خصوص اشاره شد و نیز بحث انسان شناسی مطرح شده توسط حضرت روح اله خمینی (ره) در کتاب چهل حدیث (شئون عقلی و قلبی و ظاهری انسان) و کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل (۸ نوع انسان) و اینکه انسان عاقل حیاتش حیات محمدی است چون متعهد و متدین به دین و وحی است و غیر این (۷ نوع ) می‏شود حیات غیر محمدی و یا به تعبیر دقیق‏تر ممات و حیات شیطانی و حیوانی و پلنگی. در پایان روضه خواندم. 

کربلا کعبه دل‏هاست خدا می‏داند          دیدنش آرزوی ماست خدا می‏داند

گفتم که الان این آرزو محقق شده است، پس باید شکر گذار خداوند متعال باشیم.

کربلا گلشن سرسبز علی و زهراست

تا چه حد وقف تماشاست خدا می‏داند            کربلا را چه نیاز است که تفسیر کنند

عشق حرفی است که گویاست خدا می‏داند

ما عزادار حسینیم که اشک غم او               آبروی همه‏ی ماست خدا می داند

اولین مستمع مجلس پر فیض حسین          مادرش حضرت زهراست خدا می‏داند

تا ابد از غم او در دل ذرات وجود            کس نداند که چه غوغاست خدا می‏داند

نگه آخر او سوی خیام است ولی              چه در آن ایینه پیداست خدا می‏داند

یوسف فاطمه افتاد به خاک و دردا                 چه خبر در دل صحراست خدا می‏داند

وقتی ابن عباس از امام حسین علیه السلام پرسید که چرا زنها را همراه خودت می‏بری؟ حضرت زینب سلام الله علیها به او اعتراض کرد و فرمود:

یابن عباس تشیر علی شیخنا و سیدنا ان یخلفنا هیهنا و یمضی وحده؟ لا و الله بل نحیامعه و نموت معه و هل ابقی الزمان لنا غیره؟

آقایان تحویل دار و پاکزمان هم مداحی مشترک و خوبی داشتند. پس از زیارت به هتل آمدیم.

دوشنبه ۱۷/۱۲/۱۳۸۸

به روز آخر سفر رسیدیم. نماز صبح را در حرم امام حسین علیه السلام خواندم. امروز زودتر از دیروز به حرم رفتم. پس از نماز صبح آقای میر باقری سخنرانی کرد. موضوع سخنرانی «پیروزی یا شکست امام حسین علیه السلام» بود و نتیجه گرفتند که امام حسین علیه السلام به دلایل مختلف پیروز میدان است. هم به این دلیل که در تمام صحنه‏ی عملیات، از اول تا آخر، مرتکب ترک اولی نشد، هم کار غیر اخلاقی نکرد و هم از این رو که با شهادتش نور ایمان را در دلها روشن کرد. پس از صبحانه با تاکسی به قسمت‏های دیگر شهر رفتیم.

پس از اندکی گشت و گذار، برگشتیم حرم. نماز ظهر را حرم حضرت ابوالفضل بودم. قرار بود پس از نماز به کاظمین برویم که به فردا موکول شد. بحث رفتن به مرقد حرّ هم شد، که چون خارج از شهر است و ناامن، مصلحت مدیر کاروان در نرفتن بود. البته آنها هم که می‏خواستند بروند، با مسئولیت خودشان می‏توانستند اقدام کنند.

عصر برای زیارت وداع به حرم حضرت ابوالفضل و امام حسین رفتیم . تا پس از ساعت هشت روضه و سخنرانی داشتیم. منبری امشب آقای تقدسی‏نیا بود. روحانی کاروان ما که بحث حرم شناسی داشت. مداحی های جالبی هم داشت.

سه شنبه ۱۸/۱۲/۱۳۸۸

امروز آخرین روز سفر ما به عتبات و پرکارترین روز بود . پس از نماز صبح به هتل آمدیم و راهی کاظمین شدیم. مرقد مطهر امام کاظم و امام جواد علیهم السلام، شیخ مفید و ابن قولویه را زیارت کردیم. نیز مجموعه مرقد سید اسماعیل صدر و سید حیدر صدر. مقبره خواجه نصیر الدین طوسی در قسمت خانمها واقع شده بود و لذا موفق به زیارت مستقیم نشدم. حدود ساعت ۱۱ به سوی مرز مهران راه افتادیم. ساعت ۶ در خاک ایران بودیم و صبح روز ۱۹/۱۲/۱۳۸۸ ساعت ۸ در قم.

جمع بندی

۱. جمع بندی سیاسی ـ امنیتی: عراق در سال‏های پس از جنگ جهانی دوم و پیش از آن همواره سرزمین دست به دست شدن قدرت و جنگ و ناامنی بوده است، ما در شرایط انتخابات به عراق رفته بودیم، تفرقه و تشتت را می‏شد به طور کامل دید.

۲. نفرت از دموکراسی: ناامنی‏های فراوان و نیز ناکار آمدی دولت‏ها در سالهای پس از اشغال، سبب شده است تا در میان بخش عمده‏ای از مردم عراق نفرت از نظام ساسی مردم سالاری شکل بگیرد و تصور کنند این مصائب به خاطر رفتن نظام صدام و استقرار نظام مردم سالار است. وضع بد امنیتی، معیشتی و بهداشتی نیز به این امر دامن می‏زد.

۳. وضع اقتصادی: رضایت بخش نیست .

۴. وضع بهداشتی شهر و روستا و مسیر ها تا جایی که ما دیدیم، خیلی بد بود.

۵. وضع اماکن اقامتی مثل هتل‏ها نامناسب بود.

۶. در حرم‏های معصومان، هر جا که بازسازی و جود داشت، ایرانی‏ها بودند که کار می‏کردند. حتی کاشی نوشته‏ها و سنگ نوشته‏ها نشان می‏دهد که کارهای گذشته را نیز ایرانی‏ها انجام داده‏اند . از خود عراقی‏ها آثار کمی وجود دارد.

۷. از نظر علمی و حوزوی: هیچ مباحثه‏ای در حرم‏های معصومان، حتی حرم حضرت علی علیه السلام مشاهده نشد. در حالی که سفر ما زمانی بود که فصل تحصیل است.

۸. در اماکن متبرکه و عتبات عمدتاً زائران ایران حضور داشتند. به ندرت می‏شد عراقی دید.

۹. چون تأمین امنیت به شرکت‏های خصوصی داده شده است، به نظر می‏رسد، ریشه ناامنی‏ها هم بخشی به خود اینها برمی‏گردد. چون اگر عراق امن شود اینها بیکار می‏شوند.

۱۰. مجموعه‏ی آستانه‏ی حضرت علی علیه السلام به لحاظ فرهنگی در وضعیت تکثر گرایانه‏ای  رها شده است. از دیگر مجموعه‏ها نیز بهره‏برداری مناسبی نمی‏شود. آثار فرهنگی از قبیل کتابخانه و مدرس در کنار این عتبات چشمگیر نبود.

۱۱. به نظرم رسید اگر اسم دیگری برای عراق انتخاب کنیم، با شرایط امروز نام «سنگرستان» برای آن مناسب است. چون تمام عراق پادگان و سنگر شده است و ارتش عراق در تمام راه‏ها حضور دارد. به اضافه ادوات نظامی و نیروهای آمریکایی و این به طور مداوم حس ناامنی را در هر فردی تقویت می‏کند.

۱۲. وضع راه‏ها فوق العاده بد بود. تقریباً هیچ علامت رانندگی ندیدیم.

۱۳. وضع برق و دیگر تأسیسات زیربنایی نامناسب بود.

۱۴. ظاهراً تربیت نیرو هم کماکان مورد غفلت است.

در مجموع همسفران ما حس خوبی از وضع عراق نداشتند و نداشتم. ائمه عراق خیلی غریب به نظر می‏رسند و عراقی‏ها نسبت به آینده‏ی کشورشان خیلی امیدوار نیستند. امار ۶۲ درصدی شرکت واجدان شرایط در انتخابات تا حدی مؤید این ادعاست.

والحمدالله رب العالمین

منبع: خبرگزاری ابنا